در صنایع پیشرفته امروز، گازهای فشرده مانند آرگون و نیتروژن نقشی حیاتی در فرآیندهای تولید، جوشکاری، برش، آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، و صنایع دارویی دارند. با توجه به کاربردهای گسترده این گازها، کیفیت و خلوص آن‌ها باید به‌صورت دقیق و مستمر کنترل شود.
از این‌رو، بازرسی و نمونه‌برداری از مخازن گاز آرگون و نیتروژن در سراسر کشور به عنوان بخشی از فرآیند تضمین کیفیت و ایمنی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این بازرسی‌ها معمولاً توسط شرکت‌های دارای صلاحیت، مانند سپهر گاز کاویان با گواهی ISO17025، انجام می‌شود تا از صحت محتویات سیلندرها و استاندارد بودن شرایط نگهداری و پر کردن اطمینان حاصل گردد.
شناخت گاز آرگون و نیتروژن
آرگون (Argon)
آرگون یکی از گازهای نجیب است که به دلیل خاصیت بی‌اثر بودن شیمیایی، در فرآیندهای صنعتی مانند جوشکاری TIG و MIG، تولید نیمه‌هادی‌ها و پر کردن لامپ‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این گاز در شرایط استاندارد بی‌بو، بی‌رنگ و غیرقابل اشتعال است.
نیتروژن (Nitrogen)
نیتروژن به عنوان یکی از فراوان‌ترین گازهای موجود در اتمسفر، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع غذایی، دارویی، نفت و گاز، و پژوهشگاهی دارد. نیتروژن نیز گازی بی‌اثر است و به عنوان محیطی محافظ برای جلوگیری از اکسیداسیون و واکنش‌های ناخواسته مورد استفاده قرار می‌گیرد.
هر دو گاز باید در سیلندرها یا تانک‌های مخصوص تحت فشار بالا ذخیره شوند و به همین دلیل، بازرسی و نمونه‌برداری دقیق از این مخازن گاز از نظر فنی، ایمنی و کیفیتی ضروری است.
اهداف بازرسی مخازن گاز آرگون و نیتروژن
بازرسی مخازن گاز اهداف متعددی را دنبال می‌کند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
اطمینان از خلوص گاز: هرگونه آلودگی با اکسیژن، رطوبت یا هیدروکربن‌ها می‌تواند باعث افت عملکرد در فرآیندهای حساس شود.
بررسی سلامت فیزیکی مخازن گاز: شامل بررسی ترک، زنگ‌زدگی، فرسودگی، نشت و وضعیت شیر و مانومتر.
تطبیق با استانداردهای ایمنی: مخازن گاز باید با استانداردهای ملی و بین‌المللی مانند ISO 9809، DOT و BS مطابقت داشته باشند.
پایش عملکرد پرکن‌ها: کنترل دقیق عملکرد واحدهای شارژ و اطمینان از استفاده از تجهیزات استاندارد و تمیز.
فرآیند کلی بازرسی و نمونه‌برداری
بازرسی و نمونه‌برداری از مخازن گاز آرگون و نیتروژن معمولاً در چند مرحله اصلی انجام می‌شود:
۱. ثبت و شناسایی سیلندر
در اولین گام، شناسه سیلندر، ظرفیت، تاریخ تولید و تاریخ آخرین آزمون هیدرواستاتیک بررسی و ثبت می‌شود. شماره‌گذاری یکتا کمک می‌کند تا هر سیلندر در سیستم ردیابی شرکت قابل شناسایی باشد.
۲. بررسی ظاهری و فیزیکی
کارشناس فنی سطح خارجی مخزن را از نظر زنگ‌زدگی، تورم، فرورفتگی، نشت یا تغییر رنگ بررسی می‌کند. همچنین اتصالات شیر، کلاهک محافظ و بدنه از نظر ایمنی و انطباق با استاندارد کنترل می‌شوند.
۳. نمونه‌برداری از گاز
در این مرحله، نمونه‌ای از گاز داخل مخزن با استفاده از تجهیزات استریل و بدون آلودگی برداشت می‌شود. برای این کار از شلنگ‌های مخصوص استنلس استیل و رگولاتورهای با دقت بالا استفاده می‌گردد.
نمونه‌ها در ظروف استاندارد جمع‌آوری و برای آزمایشگاه ارسال می‌شوند تا با روش‌های پیشرفته مانند کروماتوگرافی گازی (GC) و آنالیز اسپکترومتری مورد بررسی قرار گیرند.
۴. آزمون‌های آزمایشگاهی
در آزمایشگاه، نمونه‌ها از نظر درصد خلوص، وجود ناخالصی‌های گازی مانند O₂، CO₂، CH₄ و H₂ و همچنین رطوبت بررسی می‌شوند.
این آنالیزها نشان می‌دهد که آیا گاز مورد نظر در محدوده مجاز استاندارد قرار دارد یا خیر. شرکت‌هایی مانند سپهر گاز کاویان با در اختیار داشتن تجهیزات پیشرفته GC، GC-TCD، و سیستم‌های آنالیز چندجزئی، این آزمون‌ها را با دقت بسیار بالا انجام می‌دهند.
۵. صدور گزارش بازرسی و گواهی آنالیز
در پایان، گزارش کامل شامل نتایج آزمون‌ها، وضعیت فیزیکی مخازن گاز، تاریخ آزمون‌های بعدی، و وضعیت تأیید یا رد سیلندر صادر می‌شود.
این گزارش‌ها معمولاً با گواهی ISO17025 و مهر آزمایشگاه معتبر همراه است و مبنای تصمیم‌گیری برای استفاده مجدد یا خروج سیلندر از چرخه مصرف قرار می‌گیرد.
بازرسی دوره‌ای و آزمون‌های الزامی
مطابق استانداردهای بین‌المللی،در هریک ازمخازن گاز باید در بازه‌های زمانی مشخص (معمولاً هر ۵ سال) تحت آزمون هیدرواستاتیک قرار گیرد. این آزمون برای اطمینان از استحکام دیواره‌ها و عدم وجود ترک‌های پنهان انجام می‌شود.
در برخی موارد، آزمون‌های تکمیلی مانند تست آلتراسونیک، تست نشت و آزمون فشار داخلی نیز انجام می‌شود تا از سلامت کامل سیلندر اطمینان حاصل گردد.
اهمیت نمونه‌برداری استاندارد در حفظ کیفیت
نمونه‌برداری نادرست یکی از دلایل اصلی خطای آنالیز گاز محسوب می‌شود. حتی ورود مقدار ناچیزی از هوا یا رطوبت در حین برداشت نمونه می‌تواند نتیجه آزمون را تغییر دهد.
به همین دلیل، کارشناسان شرکت‌های معتبر از روش‌های کنترل‌شده و تجهیزات استریل‌شده برای برداشت نمونه استفاده می‌کنند. در نمونه‌برداری گازهای آرگون و نیتروژن، رعایت فشار و دمای مناسب، زمان تخلیه اولیه، و عدم تماس با محیط بیرون بسیار مهم است.
نقش شرکت‌های تخصصی در بازرسی سراسری
در سطح کشور، شرکت‌هایی مانند سپهر گاز کاویان با برخورداری از تجهیزات مدرن و کارشناسان آموزش‌دیده، مسئولیت بازرسی و نمونه‌برداری از مخازن گاز را در صنایع مختلف بر عهده دارند.
این شرکت‌ها خدمات خود را در تهران، کرج، اصفهان، تبریز، مشهد، اهواز، بندرعباس، شیراز و سایر استان‌ها ارائه می‌دهند و در قالب پروژه‌های دوره‌ای، تمام مراحل بازرسی، آزمون، و گزارش‌دهی را با دقت و سرعت بالا انجام می‌دهند.
استانداردها و الزامات قانونی
بازرسی و نمونه‌برداری از مخازن گاز بر اساس مجموعه‌ای از استانداردهای جهانی و ملی انجام می‌شود. برخی از مهم‌ترین این استانداردها عبارت‌اند از:
ISO 17025: برای اطمینان از صحت و دقت نتایج آزمون‌ها.
ISO 9809: استاندارد طراحی و ساخت سیلندرهای گاز بدون درز.
EN 1968 و ISO 6406: دستورالعمل بازرسی و آزمون دوره‌ای سیلندرهای فولادی.
OIML R81: استاندارد بین‌المللی برای تجهیزات اندازه‌گیری گاز.
رعایت این الزامات باعث افزایش اعتماد مشتریان و تضمین ایمنی کارکنان و تجهیزات می‌شود.
چالش‌های بازرسی در سطح کشور
اجرای بازرسی سراسری در کشور با چالش‌هایی نیز همراه است. از جمله:
پراکندگی جغرافیایی واحدهای مصرف‌کننده در شهرهای مختلف.
تنوع در نوع و حجم مخازن گاز.
نیاز به حمل‌ونقل ایمن برای نمونه‌ها.
تفاوت در شرایط اقلیمی که ممکن است بر فشار و دمای گاز تأثیر بگذارد.
برای رفع این چالش‌ها، شرکت‌های متخصص معمولاً از تیم‌های سیار نمونه‌برداری، تجهیزات پرتابل GC و سیستم‌های ثبت دیجیتال استفاده می‌کنند تا داده‌ها در همان محل جمع‌آوری و ثبت شوند.
نقش آنالیز داده‌ها در پایش کیفیت گازها
در سال‌های اخیر، با توسعه فناوری‌های دیجیتال، نتایج نمونه‌برداری و آنالیز گازها در پایگاه‌های داده ذخیره و تحلیل می‌شوند.
این اطلاعات به شرکت‌ها امکان می‌دهد روند تغییرات خلوص گاز، میزان آلودگی یا نوسانات در فشار سیلندرها را بررسی کنند. تحلیل آماری داده‌ها همچنین در پیش‌بینی خرابی‌ها و برنامه‌ریزی تعمیرات پیشگیرانه بسیار مؤثر است.
ایمنی در فرآیند بازرسی و نمونه‌برداری
در زمان بازرسی و برداشت نمونه از مخازن گاز آرگون و نیتروژن، رعایت نکات ایمنی حیاتی است:
استفاده از لباس و دستکش ضد استاتیک و عینک ایمنی
اطمینان از تهویه مناسب محیط
بررسی نشت با محلول صابون یا دتکتور گاز
جلوگیری از تماس مستقیم با گاز سردکننده در دماهای پایین
رعایت فاصله ایمن از منابع حرارتی
رعایت دقیق این اصول، از وقوع حوادث و خسارات جانی و مالی جلوگیری می‌کند.
خدمات بازرسی و نمونه‌برداری در سپهر گاز کاویان
شرکت سپهر گاز کاویان یکی از معتبرترین مراجع در زمینه بازرسی، آنالیز و نمونه‌برداری از مخازن گازهای صنعتی در ایران است.
این شرکت با در اختیار داشتن آزمایشگاه مجهز به تجهیزات GC، سیستم‌های رطوبت‌سنج دقیق، و تیم‌های میدانی آموزش‌دیده، خدمات خود را در سراسر کشور ارائه می‌دهد.
کلیه مراحل از ثبت سفارش تا صدور گواهی آنالیز، مطابق با الزامات ISO17025 انجام می‌شود.
دفتر فروش: تهران، شهرستان قدس، شهرک ابریشم، بلوار تولیدگران، ساختمان یاس، واحد ۳
کارخانه: استان البرز، شهرستان نظرآباد، شهرک صنعتی سپهر، بلوار کارآفرین، خیابان آذر غربی، پلاک ۱۱
تماس: ۰۲۱-۴۶۸۳۵۹۸۰ / ۰۲۱-۴۶۸۳۷۰۷۲
وب‌سایت: www.kaviangas.com
بدون دیدگاه